Dwóch pisarzy, malarka, rzeźbiarz, generał, pierwsi królowie Polski i polscy bohaterzy – to patroni wybrani przez sejm. Posłowie ustanowili 2025 rokiem: Stefana Żeromskiego, Antoniego Słonimskiego, Olgi Boznańskiej, Franciszka Duszeńki i gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Będzie to także rok Millenium koronacji dwóch pierwszych królów, a także Polskich Bohaterów z Katynia, Miednoje i Ostaszkowa.

Patroni roku są wybierani przez sejm od ponad 20 lat. Po raz pierwszy zostali wyróżnieni Stefan Wyszyński i Ignacy Jan Paderewski w 2001 r. Z roku na rok lista jest coraz dłuższa.

100. rocznica śmierci Stefana Żeromskiego

Okazją do uhonorowania jednego z najwybitniejszych polskich literatów – Stefana Żeromskiego – oraz docenienia jego dorobku (nie tylko artystycznego) jest 100. rocznica jego śmierci. W uzasadnieniu do uchwały posłowie podkreślili patriotyzm Żeromskiego i jego poczucie misji, jaką wypełniał dzięki pisaniu. Żeromski łączył pisarstwo z działalnością społeczną: zakładał szkoły, wygłaszał odczyty, organizował kursy dokształcające.

Stefan Żeromski był pisarzem przekonanym o doniosłej funkcji literatury, wierzył bowiem w szczególne posłannictwo pisarza, w jego odpowiedzialność za kształtowanie losu narodu i Ojczyzny – uzasadniają posłowie.

130. rocznica urodzin Antoniego Słonimskiego 

Decyzję o wyróżnieniu w 2025 r. Antoniego Słonimskiego – poety, pisarza, tłumacza i publicysty – posłowie uzasadnili ponadczasowością jego twórczości. Od lat jest ona inspiracją dla innych, zwłaszcza słowa: Gdy nie wiem, co robić, to na wszelki wypadek wolę zachować się przyzwoicie.

W uchwale podkreślono, że Słonimski: w swojej twórczości sprzeciwiał się przemocy politycznej. Był uważany za największy autorytet moralny swoich czasów, komentatora wydarzeń politycznych oraz obrońcę wolności słowa.

160. rocznica urodzin Olgi Boznańskiej 

Okazją do uhonorowania Boznańskiej jest 160. rocznica urodzin malarki i 85. rocznica jej śmierci. Powodem, dla którego Boznańska została wybrana, jest fakt, że to jedna z najwybitniejszych artystek polskich z sukcesami na arenie międzynarodowej. Posłowie podkreślili wyjątkowe znaczenie dorobku malarki.

W uchwale zaznaczono, że mimo międzynarodowej kariery Boznańska była ściśle powiązana z Polską: Przyjeżdżała na dłuższe pobyty do rodzinnego Krakowa, regularnie wysyłała swoje obrazy na krakowskie i warszawskie wystawy, należała do polskich stowarzyszeń artystycznych.

100. rocznica urodzin Franciszka Duszeńki 

W tym roku przypada również 100. rocznica urodzin Franciszka Duszeńki – jednego z wybitnych przedstawicieli polskiej rzeźby powojennej. To autor m.in. Pomnika Ofiar Obozu Zagłady w Treblince z 1964 r. (wykonanego razem z Adamem Hauptem) oraz Pomnika Obrońców Westerplatte w Gdańsku z 1966 r. (wykonanego razem z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim). Doświadczenie wojenne niewątpliwie zaważyło na życiu tego artysty: podczas II wojny światowej należał on do Armii Krajowej, a w latach 1944–1945 r. był więźniem obozów koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen.

Jego sztuka wciąż budzi emocje i przypomina o dramatycznej historii XX-wieku. Jest świadectwem tragicznych losów człowieka, którego lata młodości przypadły na II wojnę światową. Niesie antywojenne przesłanie w dobie konfliktu za wschodnią granicą Polski. Należy uznać ją za niezwykle istotny głos w niemal 80 lat od zakończenia ostatniej wielkiej wojny, która spustoszyła praktycznie całą Europę. Po upływie dziesięcioleci w dalszym ciągu stanowi przejmujące memento dla potomnych. To sztuka, która tak jak słynny napis na Westerplatte wprost zdaje się krzyczeć: nigdy więcej wojny! – uzasadnia sejm.

140. rocznica urodzin gen. Kazimierza Sosnkowskiego 

Generał Kazimierz Sosnkowski to, jak zaznaczyli w uchwale posłowie: człowiek symbol wytrwałej walki o niepodległość, znakomity organizator Wojska Polskiego i niezłomny orędownik sprawy polskiej na arenie międzynarodowej. Sejm wyróżnił go mianem patrona 2025 r. w 140. rocznicę jego urodzin.

Generał został wybrany jednomyślnie. Za uchwałą głosowało 444 posłów, nikt nie był przeciw ani nie wstrzymał się od głosu.

Rok Millenium koronacji dwóch pierwszych królów 

Równo 1000 lat temu odbyła się koronacja Bolesława Chrobrego oraz jego syna Mieszka II Lamberta. Koronacja Chrobrego miała miejsce tuż przed jego śmiercią, ale była: jasnym sygnałem dla ówczesnego świata, że młode państwo polskie jest niepodległe i niezależne. Był to początek wzrastania pozycji Polski na średniowiecznej mapie Europy, która z księstwa przeistoczyła się w królestwo – jak podkreślono w uchwale.

Posłowie zaznaczyli, że upamiętnienie koronacji dwóch pierwszych królów Polski jest uhonorowaniem wszystkich, którzy poświęcili czas, energię, a niekiedy nawet życie, by Polska mogła być częścią: dumnego grona krajów Europy z wielowiekową tradycją państwowości. W uchwale dodano także, że: pielęgnowanie pamięci o początkach polskiej państwowości jest naszym obowiązkiem. To również świadectwo roli, jaką Polska odgrywała na świecie przez minione tysiąclecia.

Rok Polskich Bohaterów z Katynia, Miednoje, Ostaszkowa 

Sejm chce także w tym roku uhonorować 22 tysięcy oficerów i przedstawicieli polskiego państwa pomordowanych na mocy rozkazu Kremla z dnia 5 marca 1940 r. Okazją do tego jest 85. rocznica rosyjskiej zbrodni dokonanej na polskich oficerach w Katyniu, Miednoje i Ostaszkowie.

Uchwalenie tego zbiorowego patronatu służyć ma zainspirowaniu wszystkich środowisk lokalnych, z których wywodzili się ci ludzie oraz wszystkich miejsc, gdzie mieszkali i żyją ich bliscy. Nie ma w Polsce regionu, którego zbrodnia dokonana w Katyniu, Ostaszkowie i Miednoje by nie dotyczyła – można przeczytać w uzasadnieniu uchwały.

Już we wrześniu poznamy patronów roku 2025 wytypowanych przez senat.

Źródła:

Wpis na profilu Sejmu na platformie X, https://x.com/KancelariaSejmu/status/1816150255257227633?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1816150255257227633%7Ctwgr%5E12a99f76922fa94157044a3289153ba3b116f974%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fglos.pl%2Fsejm-ustanowil-patronow-2025-roku-to-zeromski-slonimski-boznanska-sosnkowski-duszenko-pierwsi-krolowie-polski-i-bohaterowie-z-katynia (dostęp: 6.08. 2024 r.).

Uchwały:

https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=353

https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=359

https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=360

https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=357

https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/druk.xsp?nr=355

https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/druk.xsp?documentId=ADD0C0BE84AF8F63C1258B090038C341

(dostęp: 6.08.2024 r.).