Widoczne w badaniach międzynarodowych różnice w szkolnych rezultatach chłopców i dziewcząt, przyczyny pojawienia się luk edukacyjnych oraz rozwiązania prowadzące do zniwelowania różnic i zmniejszenia wpływu stereotypów na wybory edukacyjne młodych ludzi – o tym wszystkim rozmawiali eksperci i ekspertki podczas konferencji „Różnice edukacyjne a płeć uczniów”. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Instytut Badań Edukacyjnych.

Coraz częściej zauważalnym zjawiskiem w krajach o powszechnym dostępie do edukacji jest luka edukacyjna, w której chłopcy mają słabsze wyniki i niższe kompetencje związane na przykład z czytaniem. Chłopcy także szybciej niż dziewczynki kończą swój proces edukacyjny. Chcemy szukać odpowiedzi, dlaczego tak się dzieje, ale również co robić, żeby tę lukę edukacyjną zlikwidować – mówiła na konferencji wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer.

Wpływ płci na osiągnięcia i wybory edukacyjne 

Podczas zeszłotygodniowej konferencji naukowcy z Polski i zagranicy zmierzyli się z problemem luki edukacyjnej w kontekście płci uczniów. Podjęli następujące tematy:

• „O różnicach między płciami w międzynarodowych badaniach edukacyjnych”, prof. Francesca Borgonovi, OECD i UCL,
• „Różnice w osiągnięciach i decyzjach edukacyjnych chłopców i dziewcząt w Polsce”, dr Michał Sitek, Instytut Badań Edukacyjnych,
• „O płci w kontekście wyników egzaminów i edukacyjnych ścieżek polskich uczniów”, Michał Gulczyński, Uniwersytet Bocconiego w Mediolanie,
• „Chłopcy jako czytelnicy – zaangażowanie w czytanie szansą wyrównania dystansów edukacyjnych”, dr Zofia Zasacka, Biblioteka Narodowa,
• „Wypadanie dziewcząt ze ścieżek matematycznych i STEM”, dr Alicja Zawistowska-Sadowska, Uniwersytet w Białymstoku,
• „Męska przestrzeń w instytucji kulturalnej i edukacyjnej – dostrzeganie potrzeb nowych grup użytkowników”, Marcin Skrabka, Fundacja Good Culture.

 
Eksperci i ekspertki dyskutowali także o tym, co należy zrobić, aby zniwelować lub usunąć luki edukacyjne związane z płcią.

Wszystkie wystąpienia można w dalszym ciągu obejrzeć. Nagranie z konferencji jest dostępne pod tym linkiem: https://www.youtube.com/watch?v=uF__UwJhEZU.

Wnioski z badań dotyczących luki edukacyjnej związanej z płcią  

Otwierający konferencję dyrektor IBE dr hab.Maciej Jakubowski zapewnił, że instytut będzie dążył do zwalczania stereotypów związanych z płcią, które mają realny wpływ na wybory uczniów co do dalszej edukacji. W jego opinii stereotypy działają blokująco na młodych ludzi. Następnie eksperci i ekspertki omówili różne aspekty różnic w uczeniu się dziewcząt i chłopców.

Różnice w osiągnięciach i decyzjach edukacyjnych, na które płeć wpływa:

• alarmująca liczba chłopców w grupie najniżej punktujących wg wyników badań międzynarodowych (prof. Francesca Borgonovi);
• niszczące stereotypy, które utrwalają nierówności edukacyjne (dr Michał Sitek);
• brak norm i zachęt, aspiracji edukacyjnych, zbyt mała ilość mężczyzn wśród nauczycieli czy np. późniejszy rozwój chłopców – przekładają się na słabsze wyniki w czytaniu ze zrozumieniem wśród chłopców (Michał Gulczyński);
• dzieci wywodzące się ze środowisk o wyższym kapitale kulturowym mają większe chęci do czytania, niezależnie od płci (dr Zofia Zasacka);
• dla chłopców największy pozytywny wpływ i zachętę do czytania stanowi widok rodzica czytającego książkę (dr Zofia Zasacka);
• dla dziewcząt zachętę do czytania stanowią zarówno środowisko rodzinne, jak i ich otoczenie oraz rówieśnicy (dr Zofia Zasacka);
• powody rzadszego wybierania kierunków ścisłych przez dziewczęta: poczucie sprawczości i pewność siebie, wybór oparty na wynikach edukacyjnych oraz indywidualnych preferencjach (dr Alicja Zawistowska-Sadowska);
• mężczyźni rzadziej czytają dla relaksu, a najważniejsza jest funkcja informacyjna, stąd wśród mężczyzn więcej czytelników prasy niż innych tekstów (Marcin Skarbka).

 
Podsumowując – chłopcy w pewnym stopniu przeważają w dziedzinach matematycznych, a dziewczęta ogromnie przeważają w czytaniu ze zrozumieniem. To ma konsekwencję w wyborach dalszej ścieżki edukacyjnej oraz przyszłego zawodu.

Propozycje rozwiązania problemu luki edukacyjnej związanej z płcią uczniów

Co zrobić z dużymi dysproporcjami edukacyjnymi między dziewczętami i chłopcami? Jak należy postępować, aby wyrównać szanse między uczniami i uczennicami?

Rozwiązania proponowane przez ekspertów i ekspertki to m.in.:

• zidentyfikowanie tych obszarów, w których nierówności są największe;
• odejście od stereotypowego podziału na „ścisłowców” i „humanistów”;
• opracowanie wytycznych dla MEN (ogólnopolskich) i wytycznych dla dyrektorów szkół (mikroskala) dotyczących tego, jak wspierać chłopców w przedmiotach humanistycznych;
• kursy i dodatkowe zajęcia dla dziewcząt związane z przedmiotami ścisłymi.

Źródła:

1. Podsumowanie konferencji „Różnice edukacyjne a płeć uczniów”,
2. https://ibe.edu.pl/pl/aktualnosci/2381-podsumowanie-konferencji-roznice-edukacyjne-a-plec-uczniow?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR0kXhoG9GemosQKD9OnS-ZMA9sLDZRgHRTDqr4nlQysgm8bVeYGTJKo1zs_aem_AW1xYHHW2etO2qTR_nP80N1yPaAtHJRzHi2uqCQrmcJfTxzlcXT8K1YW8qo63yvagLINOcfmL4JmF_kP6WdiZuK9 (dostęp: 21.05.2024 r.).
3. Oficjalne konto Ministerstwa Edukacji Narodowej na Facebooku, https://www.facebook.com/ministerstwo.edukacji (dostęp: 21.05.2024 r.).
4. Oficjalne konto Instytutu Badań Edukacyjnych na Facebooku, https://www.facebook.com/IBEEDU (dostęp: 21.05.2024 r.).