Ugruntowanie pozycji samorządu uczniowskiego w szkole oraz wzmocnienie świadomości obywatelskiej wśród młodych osób to kolejne priorytety działań Ministerstwa Edukacji Narodowej. Dlatego powołano Zespół ds. Praw i Obowiązków Uczniów. Na początek opracuje on ustawę, na bazie której powstanie nowa instytucja: ogólnopolski rzecznik praw uczniowskich. Jakie jeszcze zadania wyznaczono nowemu zespołowi eksperckiemu MEN? Kto znalazł się w jego składzie? Co zmieni powstanie rzecznika praw uczniowskich w szkole, kuratorium i ministerstwie?

Chcemy korzystać z dobrych wzorców, (…) które pokazują, jak ważną rolę w społeczeństwie odgrywają młode osoby. I jak warto jest je wzmacniać. Dlatego powołuję zespół, który wypracuje ustawę o rzeczniku praw uczniowskich. Inspiracją jest Warszawa – mówiła na konferencji ministra edukacji Barbara Nowacka.

Zadania zespołu ds. praw i obowiązków ucznia

Na koniec marca br. szefowa resortu edukacji powołała Zespół ds. Praw i Obowiązków Ucznia. Do jego zadań należą analiza i ocena obecnych przepisów prawa dotyczących praw i obowiązków ucznia oraz wypracowanie jednolitych praw i obowiązków uczniów dla szkół w całym kraju. Zespół ma także wypracować ustawę, której podstawowym założeniem jest utworzenie instytucji rzecznika praw uczniowskich funkcjonującego przy ministrze edukacji oraz w każdym kuratorium i w każdej szkole. Przewidywany czas powstania projektu ustawy to trzy miesiące.

Zespół ds. Praw i Obowiązków Ucznia zajmie się wypracowaniem regulacji prawnych dotyczących:

• analizy, oceny i ujednolicenia praw i obowiązków ucznia,
• utworzenia funkcji rzecznika praw uczniowskich na poziomach: ogólnopolskim, wojewódzkim i szkolnym,
• utworzenia stałych organów reprezentacji uczniów przy ministrze oraz przy kuratorach oświaty.

 
Działania zespołu mają przyczynić się do uwrażliwienia rodziców i nauczycieli na prawa i obowiązki ucznia, a także wzmocnić świadomość obywatelską wśród młodych ludzi i ugruntować pozycję samorządu uczniowskiego.

Skład zespołu eksperckiego

W skład zespołu ds. Praw i Obowiązków Ucznia weszli:

• eksperci ze środowiska akademickiego i organizacji pozarządowych,
• przedstawiciele kuratoriów i samorządowych rzeczników praw ucznia,
• nauczyciele-praktycy zaangażowani w walkę o prawa ucznia.

 
Przewodniczącym zespołu został Kacper Lawera, dyrektor Departamentu Komunikacji w MEN. Wśród członków zespołu znalazł się warszawski rzecznik praw uczniowskich Damian Jaworek. To właśnie jego działalność była inspiracją do utworzenia ogólnopolskiego zespołu.

Co zmieni utworzenie instytucji ogólnopolskiego rzecznika praw ucznia?

Uczniowie zyskają osobę, do której mogą się zwrócić w przypadku naruszenia ich praw. Swojego przedstawiciela będą mieli w szkole, kuratorium i przy ministrze oświaty. Obecnie w razie konfliktów funkcję mediatorów pełnią pedagog szkolny, wychowawca klasy i dyrektor szkoły.

Rzecznik powołany przez MEN będzie:

• rozwiązywać konflikty,
• edukować w zakresie praw i obowiązków ucznia,
• służyć poradą,
• wspierać nauczycieli w tworzeniu statutów.

 
O tym, kto będzie wybierał rzecznika i na jak długo, dowiemy się z ustawy wypracowanej przez zespół ekspercki. Jej projekt zostanie przedstawiony najprawdopodobniej w ciągu trzech miesięcy.

Pierwowzór: warszawski rzecznik praw uczniowskich

Inspiracją dla MEN był warszawski rzecznik praw uczniowskich. Działa on od 2022 r. i interweniował już 200 razy. Konkurs na stanowisko stołecznego rzecznika wygrał Damian Jaworek. Razem z nim działa zespół ekspercki złożony z przedstawicieli różnych środowisk, m.in. pracowników instytucji związanych z edukacją, urzędników, przedstawicieli Młodzieżowej Rady Warszawy oraz specjalistów, których obecność zależy od rodzaju spraw zgłaszanych przez uczniów.

Obowiązki warszawskiego rzecznika praw uczniowskich:

• koordynowanie programów polityki oświatowej miasta,
• inicjowanie i opracowywanie działań podnoszących atrakcyjność oferty edukacyjnej i wychowawczej podległych placówek,
• współpraca z instytucjami oraz organizacjami zewnętrznymi zajmującymi się działalnością związaną z edukacją,
• informowanie uczniów o przysługujących im prawach, organizowanie m.in. spotkań, debat i warsztatów,
• współpraca z władzami szkół i placówek oświatowych, Młodzieżową Radą Warszawy, dzielnicowymi radami młodzieżowymi oraz samorządami szkolnymi.

Źródła:

1. Wspólna konferencja prasowa Barbary Nowackiej i Rafała Trzaskowskiego, Warszawa wyznacza nowe trendy w edukacji,https://www.facebook.com/watch/live/?ref=watch_permalink&v=1065058037893027 (dostęp: 5.04.2024 r.).
2. Ogólnopolski rzecznik praw ucznia – powołanie zespołu ds. praw i obowiązków ucznia przy Ministrze Edukacji, https://www.gov.pl/web/edukacja/ogolnopolski-rzecznik-praw-ucznia--powolanie-zespolu-ds-praw-i-obowiazkow-ucznia-przy-ministrze-edukacji (dostęp: 5.04.2024 r.).
3. Warszawski Rzecznik Praw Uczniowskich, https://edukacja.um.warszawa.pl/o-rzeczniku (dostęp: 5.04.2024 r.).