Wyniki badań Eurobarometru są szokujące – Polacy są w czołówce osób niewierzących w naukę i mających olbrzymie braki w wiedzy. Gorzej wypadli tylko Grecy, Włosi i Chorwaci. W badaniach wzięło udział 27 krajów w Unii Europejskiej oraz cztery spoza wspólnoty: Wielka Brytania, Turcja, Serbia i Macedonia Północna. Przebadano ponad 34 tys. osób.

 

Coraz więcej Polaków nie ufa naukowcom i nie wierzy w fakty naukowe

Badanie Eurobarometru, zaprezentowane w raporcie „Wiedza i postawy obywateli europejskich wobec nauki i technologii”, objęło następujące tematy: wiedza o nauce i technologii, poglądy na temat wpływu nauki i technologii, poglądy na temat zarządzania nauką i technologią, postawy wobec naukowców, zaangażowanie obywateli w naukę i technologię, różnorodność, inkluzywność i odpowiedzialność społeczna oraz poglądy na temat wykorzystania sztucznej inteligencji w badaniach naukowych.

Wyniki badań dotyczące Polaków są kiepskie:

  • 64 proc. wskazuje, że nauka nie jest im potrzebna w codziennym życiu;
  • 53 proc. uważa, że naukowcy nie powinni ingerować w debatę polityczną;
  • 32 proc. twierdzi, że ludzie żyli w czasach dinozaurów;
  • 51 proc. myśli, że lasery funkcjonują dzięki skupianiu fal dźwiękowych;
  • 51 proc. twierdzi, że „antybiotyki zabijają wirusy tak jak bakterie”;
  • 42 proc. nie uznaje teorii ewolucji;
  • jesteśmy liderami w Europie wśród sceptyków klimatycznych – 52 proc. uważa, że zmiany klimatu nie są spowodowane działalnością człowieka, ale są związane z naturalnym cyklem natury;
  • przodujemy także w wierze w teorie spiskowe – 50 proc. wierzy, że „w laboratoriach rządowych produkowane są wirusy, aby kontrolować naszą wolność”, a 45 proc. uważa, że „lek na raka istnieje, ale jest ukrywany przed opinią publiczną przez interesy komercyjne”.

 
Wyniki badań skomentował prof. Szymon Malinowski: Nadchodzą ciemne czasy. Przeglądając raport (…) widzimy, że coraz więcej Europejczyków uważa, że wcześni ludzie żyli w tym samym czasie, co dinozaury, współczesna zmiana klimatu to skutek cykli naturalnych. Rośnie wiara, że wirusy są tworzone w rządowych laboratoriach, aby ograniczać naszą wolność, leki na raka istnieją, ale są przed ludźmi ukrywane. Polacy są w czołówce tych wierzeń, jednocześnie ułamek Polaków, który uważa, że nauka jest skomplikowana i słabo ją rozumieją, należy do najniższych w EU27 i krajach ościennych. Jesteśmy społeczeństwem Dunninga-Krugera.

Oficjalny komunikat Komisji Europejskiej dotyczący wyników całościowych

W skali całej Europy większość badanych ma dużą wiedzę naukową i zaufanie do nauki. W komunikacie Komisji Europejskiej podkreślono, że ponad 8 na 10 obywateli (83 proc.) uważa, że ogólny wpływ nauki i technologii jest pozytywny. Dwie trzecie respondentów (67 proc.) zgadza się, że nauka i technologia sprawiają, że nasze życie jest łatwiejsze, zdrowsze i wygodniejsze. Większość jest też zgodna co do tego, że energia odnawialna, technologie informacyjno-komunikacyjne oraz szczepionki i zwalczanie chorób zakaźnych pozytywnie wpłyną na nasz styl życia. Europejczycy chcą, ale nie zawsze mogą, rozwijać swoją wiedzę w zakresie nauki. Przeszkodę stanowi brak czasu. Większość Europejczyków wyraża pewne zaniepokojenie potencjałem zastosowań naukowych zagrażających prawom człowieka (58 proc.).

Ogólne pozytywne nastawienie do nauki i technologii jest uspokajające, ponieważ ma to zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia naszych celów w zakresie konkurencyjności. Jednocześnie musimy odpowiedzieć na oczekiwania obywateli dotyczące bardziej sprawiedliwego podziału korzyści płynących z nauki i technologii. Powinniśmy również nadal promować otwartość, przejrzystość i uczciwość, a jednocześnie zwiększać publiczne zaangażowanie obywateli i innych zainteresowanych stron w badania naukowe i innowacje – skomentowała wyniki badań komisarz do spraw start-upów, badań i innowacji Ekaterina Zachariewa.

 

Źródła:

  1. Raport Eurobarometru, https://europa.eu/eurobarometer/surveys/detail/3227 (dostęp: 6.03.2025 r.).
  2. Komentarz fizyka atmosfery, prof. Szymona Malinowskiego, https://www.facebook.com/photo/?fbid=3440223346109352&set=a.755159257949121 (dostęp: 6.03.2025 r.).
  3. Komentarz EU, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_25_396 (dostęp: 6.03.2025 r.).