Badania przeprowadzono w grupie wiekowej 14–19 lat, wśród osób zamieszkałych w sześciu różnych lokalizacjach na terenie Polski. Wiek ten nie jest przypadkowy, ponieważ właśnie w tym czasie młodzi dorośli dynamicznie rozpoczynają budowanie swojej tożsamości. Raport przełamuje stereotyp – to nie seniorzy, a młodzi ludzie są najbardziej podatni na dezinformację.

 
Radykalizacja i komercyjne działania algorytmów

Doktor Konrad Ciesiołkiewicz na wstępie konferencji podkreślił, że algorytmy podsuwające nam treści, mają charakter przemocowy, nie są neutralne. Często bazują też na lękach użytkowników. Aby zilustrować to stwierdzenie, podał przykład: chłopcy uprawiający sport trafiają – prowadzeni przez algorytm – na treści mizoginistyczne. Zatem nie musieli mieć radykalnych przekonań, aby trafiać na takie treści. Ponadto już dzieci w wieku 8–9 lat są bombardowani teoriami spiskowymi. 

Powinniśmy potraktować więc ich jako grupę (10–11 lat) krytycznie ważną, jako „miękkie podbrzusze″ systemu bezpieczeństwa społecznego, z punktu widzenia kondycji psychospołecznej – podkreślił.

Narażeni na dezinformację i teorie spiskowe, czerpiący wiedzę z mediów społecznościowych

Dlaczego młodzi są najbardziej narażeni na dezinformację?

Jak zaznaczyli organizatorzy konferencji, jedną z grup społecznych najbardziej narażonych na ryzyko związane z dezinformacją w środowisku mediów cyfrowych są dzieci i młodzież. Podkreślili, że wynika to głównie z czynników rozwojowych i braku gotowości poznawczo-emocjonalnej do radzenia sobie z wyzwaniami cyfrowymi takimi jak:

  • destrukcyjne treści,
  • niebezpieczne kontakty i relacje w sieci.

 
Media społecznościowe – główne źródło wiedzy wybierane przez młodzież

Jedna z autorek raportu – Maria Wierzbicka-Tarkowska – zwróciła uwagę, że młode osoby czerpią informacje z mediów społecznościowych, zwłaszcza z platform YouTube i TikTok.Bardzo często nie szukają ich aktywnie, tylko informacje do nich wpadają, co nazywane jest Effects of the News-Finds-Me. Choć nie dotyczy ono tylko młodych, to jednak oni są szczególnie na niego podatni – podkreśliła Maria Wierzbicka-Tarkowska.

Weryfikowanie źródeł z pomocą Chata GPT i bezkrytyczna wiara w jego odpowiedzi

Doktor Anna Buchner zaznaczyła, że młodzi do weryfikowania wiarygodności informacji coraz częściej stosują do Chata GPT, uważając, że zawsze podaje on prawdziwe informacje.

Badaczka podkreśliła także, że: bardzo ważną instancją, która potwierdza wiarygodność jakiejś informacji dla młodych, są znaczący inni dorośli: rodzice, nauczyciele, jakieś znane osoby, które w ich poczuciu orientują się w konkretnej kwestii.

Młodzi ludzie nie traktują prawdy jako stabilnego faktu, ale jako coś, co zawsze należy potwierdzić. Jednak uzyskane informacje potwierdzają m.in. poprzez komentarze pod postami.

Teorie spiskowe zaczynają funkcjonować jak prawdziwe

Katarzyna Fereniec-Błońska zaznaczyła, że: jeśli młodzi poświęcają swój czas teoriom spiskowym, choć w nie nie wierzą, to algorytmy się uczą i coraz więcej ich pokazują, a z czasem ulegają one normalizacji.

Ekspertka dodała, że dzieci i młodzież mają świadomość, jak działa mechanizm dezinformacji, jednak nie są nauczeni krytycznego myślenia i przez to nie potrafią się przed tym bronić.

Rozwój krytycznego myślenia w walce z dezinformacją

Wypowiedzi młodych osób pokazują, że kluczem do odporności na teorie spiskowe nie jest jedynie dostęp do rzetelnych informacji, ale przede wszystkim rozwój zdolności do ich krytycznej oceny.

3 filary profilaktyki w zakresie podatności na dezinformację (wg autorów raportu)

  1. edukacja cyfrowa, informacyjna i medialna
  2. rozwijanie wiedzy obywatelskiej i faktograficznej
  3. obecność zaufanych dorosłych

 
Konferencję zorganizowały sejmowa Komisja ds. Dzieci i Młodzieży i Uczelnia Korczaka. W serwisie YouTube można obejrzeć NAGRANIE ze spotkania.

Pełna treść raportu dostępna jest TUTAJ.

Źródło:

  1. Konferencja „Między faktem a feedem”, https://sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/komunikat.xsp?documentId=525F88E39D3D068FC1258D4C004EC856 (dostęp: 8.12.2025 r.).
  2. KONFERENCJA: Między faktem a feedem. Prezentacja raportu z badań jakościowych dotyczących podatności młodzieży na dezinformację, https://uczelniakorczaka.pl/konferencja-miedzy-faktem-a-feedem-prezentacja-raportu-z-badan-jakosciowych-dotyczacych-podatnosci-mlodziezy-na-dezinformacje-24-11-sejm-rp/ (dostęp: 8.12.2025 r.).
  3. Raport „Między faktem a feedem”, https://uczelniakorczaka.pl/wp-content/uploads/2025/11/raport_teorie_spiskowe_internet.pdf (dostęp: 8.12.2025 r.).