Od 2008 roku 2 kwietnia na całym świecie jest obchodzony Światowy Dzień Świadomości Autyzmu (World Autism Awereness Day). Jego głównym celem jest podnoszenie świadomości społecznej na temat autyzmu. Zgodnie z danymi amerykańskiego Centrum Monitorowania Chorób i Prewencji (CDC), autyzm jest diagnozowany u 1 na 68 dzieci, przez co należy obecnie do grupy najczęściej rozpoznawanych zaburzeń rozwojowych.

Co wiemy na temat autyzmu?

Ustanowienie Światowego Dnia Świadomości Autyzmu przez przedstawicieli państw członkowskich ONZ miało zwrócić uwagę społeczeństwa na problemy osób i rodzin zmagających się z tym zaburzeniem. Przesłaniem tego dnia jest także podnoszenie społecznej świadomości na temat autyzmu.

Dlaczego to tak ważne?

W Polsce żyje około 400 000 osób z autyzmem. Spektrum nie dotyczy tylko dotkniętej nim osoby, ale również rodziców, rodzeństwa, opiekunów i nauczycieli, tworząc bardzo dużą grupę zmagającą się każdego dnia z wieloma problemami, związanymi także z brakiem akceptacji i zrozumienia.

„Coroczne obchody Światowego Dnia Wiedzy na Temat Autyzmu mają (…) zwrócić uwagę na niedopuszczalną dyskryminację, nadużycia i izolację, jakich doświadczają ludzie dotknięci autyzmem i ich najbliżsi” – podkreślił w swoim przesłaniu Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon.

„Autyzm to odmienny od typowego sposób rozwoju człowieka, objawiający się różnicami w sposobie komunikacji, nawiązywania relacji, wyrażania emocji, uczenia się oraz różnorodnym schematem zachowań. Każda osoba z autyzmem jest indywidualnością, a wymienione wcześniej cechy mogą występować w różnym natężeniu. Autyzm dotyczy wielu obszarów funkcjonowania  i sprawia, że osoby ze spektrum rozwijają się inaczej” – czytamy na stronie Fundacji JiM, której misją jest poprawa jakości codziennego życia osób z autyzmem i ich bliskich.

W przypadku autyzmu mówi się o spektrum zaburzeń, ponieważ nie istnieje jeden wzorzec poziomu funkcjonowania charakteryzujący osoby nim dotknięte. Autyzm towarzyszy osobie przez całe życie, jednak odpowiednia opieka i właściwie dobrana terapia mogą w znaczącym stopniu poprawić jakość życia osób z zaburzeniem i ich rodzin.

„Kluczowym elementem w procesie terapeutycznym jest czas. Wczesna diagnoza i wybór metod pozwalają na efektywne działania prowadzące do stymulacji zaburzonych funkcji mózgu dziecka z autyzmem, a co za tym idzie – poprawę umiejętności poznawczych. Wybór odpowiedniej metody terapeutycznej jest kwestią indywidualną. Ważne, aby pamiętać o zasadzie, że to metoda „dostosowuje” się do dziecka, a nie odwrotnie. Spektrum zaburzeń autystycznych jest tak różnorodne, że nie wszystkie terapie będą przynosiły oczekiwane efekty dla każdego dziecka”– podkreśla Oligofrenopedagog  Kinga Zaganiacz, nauczycielka Szkoły Podstawowej nr 19 w Toruniu.

Jak rozpoznać pierwsze sygnały autyzmu?

Objawy autyzmu dotyczą w dużej mierze sfery komunikacji. Dzieci nim dotknięte mogą mieć problemy z:

• nawiązywaniem kontaktów oraz zwykłą rozmową z innymi. Pierwszym z sygnałów, na które należy zwrócić uwagę, jest brak gaworzenia. Może być to także uboga mimika i rzadkie okazywanie emocji;
• nawiązywaniem kontaktu wzrokowego i naśladownictwem;
• zaangażowaniem się w interakcje z rówieśnikami, trzymają się na dystans od innych już na najwcześniejszych etapach życia;
• wykonywaniem zadań poznawczych (choć niektóre z dzieci wykazują wyraźne zdolności w zakresie jakiegoś pojedynczego uzdolnienia);
• wykonywaniem poleceń oraz koncentracją;
• autostymulacją, przez co nie są w stanie skupić się na przetwarzaniu innych bodźców z otoczenia;
• akceptacją zmian.

 
Autyzm jest zaburzeniem nadal pełnym tajemnic i stanowi duże wyzwanie również dla nauki, poznania mechanizmów neurofizjologicznych, chemicznych oraz genetycznych. Osoby z autyzmem mają problemy z mówieniem, postrzeganiem świata, rozumieniem relacji społecznych. W odmienny sposób odbierają wrażenia zmysłowe, które nie są ani gorsze, ani lepsze, ale po prostu inne.
 

Pomalujmy świat na niebiesko!

Mimo tego, że autyzm dotyka wielu osób, wciąż jest tematem trudnym i niezrozumiałym.  Poruszające historie dotyczące osób z autyzmem zostały przedstawione na stronie Fundacji JiM TUTAJ. Na stronie Fundacji znajdą Państwo również wiele materiałów oraz dwa scenariusze lekcji skierowane do uczniów w różnym wieku. W tym roku jest prowadzona kampania „Autyzm. Odmień moją historię”. Zachęcamy do włączenia się do akcji – dzięki wiedzy i świadomości możemy wspólnie budować zrozumienie i akceptację dla osób z autyzmem.

Symbolem solidarności z osobami dotkniętymi autyzmem jest kolor niebieski. Dlatego zachęcamy, aby 2 kwietnia ubrać się na niebiesko lub w inny niebieski sposób uczcić ten dzień. W poprzednich latach na niebiesko zaświeciły się m.in: Pałac Kultury i Nauki, most Śląsko-Dąbrowski, gmach Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Zamek w Lublinie, Ratusz w Kaliszu, Manufaktura w Łodzi, Spodek w Katowicach.

Źródła:

1. Fundacja JiM, Lekcja autyzm.
2. Gałkowski T., Gardziel A., Kruk-Lasocka J., Olechnowicz H., Grochowska J., Markiewicz K. i inni, Autyzm wyzwaniem naszych czasów, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2000.
3. Waś A., Sobaniec P., Kiryluk B., Sendrowski K., Otapowicz D., Czy to autyzm? Trudności w diagnozie, Neurologia Dziecięca, 20(41), 2011, 105–110.
4. Bąbel P., Suchowierska M., Ostaszewski P., Naśladowanie a uczenie się przez obserwację. Porównanie perspektywy analizy zachowania i teorii społecznego uczenia się, Psychologia Rozwojowa, tom 19, nr 3, 2014, s. 37–47.