Ponad połowa polskich dzieci przed rozpoczęciem szkolnej edukacji wykazuje się uzdolnieniami z matematyki. Po kilku miesiącach nauki w szkole większość z nich przestaje manifestować swoje możliwości – podaje Edunav. Niektórzy z uczniów i uczennic zaczynają mierzyć się z fobią związaną z matematyką – high math anxiety (HMA). Jakie są przyczyny i objawy HMA oraz jak radzić sobie z tym lękiem?

Raport z Ogólnopolskiego Badania Postrzegania Matematyki

W ramach projektu Edunav 3048 uczniów oraz 1081 rodziców z 75 szkół z całej Polski wzięło udział w badaniu dotyczącym postrzegania matematyki.

Wnioski z Ogólnopolskiego Badania Postrzegania Matematyki:

• 92,7% uczniów doświadcza lęku matematycznego o różnym stopniu nasilenia;
• prawie 44% badanych uczniów szkół podstawowych, mających trudności z matematyką, nawet nie podejmuje próby samodzielnego rozwiązania zadania;
• tylko 8% uczniów niepotrafiących rozwiązać zadania decyduje się poszukać pomocy w jego rozwiązaniu w internecie;
• aż 19,2% uczniów uważa, że matematyka nie będzie przydatna w ich dorosłym życiu.

 
Zdaniem autorów badania zachowania rodziców i nauczycieli wobec uczniów determinują pojawienie się i rozwój lęku matematycznego u dzieci i młodzieży. Wpływ rywalizacji, indywidualnego podejścia nauczyciela oraz osobowości nauczyciela na rozwój lęku matematycznego u uczniów są istotnymi aspektami, które należy uwzględnić przy projektowaniu strategii nauczania. Wskazuje to na potrzebę zindywidualizowanych podejść oraz dostosowania metod nauczania do potrzeb poszczególnych uczniów – podkreślają autorzy badania.

Pełny raport wraz z rekomendacjami znajdą Państwo na stronie edunaw.pl.

Czym jest i jak objawia się HMA

HMA – wysoki poziom lęku matematycznego – odnosi się do intensywnego uczucia niepokoju lub strachu związanego z matematyką. To zjawisko może wpływać na osoby w różnym wieku: od uczniów szkół podstawowych po studentów i dorosłych, ograniczając ich zdolność efektywnej nauki i rozwiązywania zadań matematycznych.

Fobia matematyczna charakteryzuje się różnymi objawami:

• emocjonalnymi – silny stres na samą myśl o matematyce, uczucie paniki w trakcie rozwiązywania zadań, niska ocena swoich zdolności matematycznych;
• fizycznymi – potliwość, przyspieszone bicie serca, nudności, ból głowy, napięcie mięśniowe lub/i drżenie rąk;
• poznawczymi – dekoncentracja z powodu natłoku negatywnych myśli i obaw, trudności z przyswajaniem i utrwaleniem wiedzy matematycznej (nawet w przypadku osób zdolnych z innych przedmiotów);
  • związanymi z zachowaniem – odkładanie na później lub unikanie nauki matematyki, zawstydzenie lub zbyt szybka rezygnacja podczas prób rozwiązania zadania; nagłe zniechęcenie do przedmiotu.

 
Przyczyny wysokiego lęku matematycznego

Źródłem fobii związanej z matematyką często są negatywne doświadczenia edukacyjne. Krytykowanie za błędy, porównywanie z innymi, presja związana z szybkim tempem rozwiązywania zadań – to główne przyczyny HMA. Stereotypy na temat „naturalnych zdolności” do matematyki również odgrywają pewną rolę – wpływają na osoby, które wierzą, że nie mają tych zdolności. To powoduje u nich zaniżoną ocenę własnych umiejętności. Osobiste przekonania na temat własnych umiejętności zwiększają lęk matematyczny.

Jak wspierać uczniów z HMA? 

Przełamywanie barier związanych z lękiem matematycznym wymaga czasu. Nie jest on jednak stałą cechą i może być zmniejszony lub przezwyciężony przez odpowiednie strategie.

Strategie radzenia sobie z HMA obejmują między innymi:

• techniki redukcji lęku,
• ćwiczenie technik relaksacyjnych i zarządzania stresem, które mogą pomóc w trakcie nauki i rozwiązywania zadań,
• praca z korepetytorem, nauczycielem w ramach metod nauczania opartych na zrozumieniu, a nie tylko na zapamiętywaniu,
• praca z psychologiem nad budowaniem pozytywnej samooceny i stosunku do własnych umiejętności matematycznych.

 
Nauczyciele, rodzice i psycholog szkolny mogą korzystnie wpływać na ucznia, tworząc pozytywne i wspierające środowisko, które promuje podejście do błędów jako do naturalnej części procesu uczenia się. Współpraca między nimi a uczniem w celu stworzenia planu, który pozwoli na stopniowe przezwyciężanie lęku, może prowadzić do lepszego zrozumienia matematyki i zwiększenia kompetencji ucznia w tym obszarze.

Źródło:

Wpływ lęku matematycznego na uczniów i rodziców w Polsce, Edunav,https://edunav.pl/wp-content/uploads/2024/03/Wplyw-leku-matematycznego-na-uczniow-i-rodzicow-w-Polsce_-Raport-EduNav-2.pdf   (dostęp: 22.03.2024 r.).