Na stronie Rządowego Centrum Legislacji jest dostępny projekt ustawy o reformie Państwowej Inspekcji Pracy przygotowany Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Dotyczy on rewolucji w umowach o pracę. Jakie warunki muszą być spełnione, aby przeprowadzić taką zmianę? Kto będzie mógł jej dokonać?

Dalsza część artykułu znajduje się pod banerem.

Nowe uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy 

Szykują się duże zmiany w umowach o pracę. Projekt MRPiPS zakłada przyznanie Państwowej Inspekcji Pracy kompetencji do stwierdzenia istnienia stosunku pracy w sytuacji, gdy nieprawidłowo zamiast umowy o pracę zawarto umowę cywilnoprawną. Projekt przewiduje, że zmiany wejdą w życie już od 1 stycznia 2026 r.

Co to oznacza w praktyce?

Okręgowy inspektor PIP będzie mógł samodzielnie  przekształcić umowę cywilnoprawną w umowę o pracę, jeśli jest ona realizowana w warunkach jak dla etatu.

Skutki nieprawidłowo zawartych umów

Taka decyzja od razu będzie wiązała się z następstwami, np. uregulowaniem zaległych składek. Sytuacja może być zbadana nawet do roku wstecz. Przewidziano także grzywny za złamanie Kodeksu pracy – i to dwukrotnie wyższe niż dotychczas – po zmianach będzie to od 2 tys. do 60 tys. zł.

Jak MRPiPS uzasadnia zmiany?

Potrzebujemy działań systemowych, które będą stały na straży polskich pracowników przez ograniczenie zawierania umów cywilnoprawnych w miejsce umów o pracę. Umowa o pracę zapewnia większą ochronę prawną, stabilność zatrudnienia, daje też dostęp do świadczeń i uprawnień pracowniczych – tak MRPiPS uzasadnia stanowisko.

Nowe uprawnienia PIP w praktyce szkolnej

Dyrektor szkoły lub przedszkola jest zobowiązany do przestrzegania przepisów prawa pracy wobec zatrudnionych, m.in. nauczycieli. Umowa cywilnoprawna jest dopuszczana na przykład w niepublicznych przedszkolach, szkołach i zespołach dla nauczycieli specjalistów w przypadku prowadzenia zajęć w wymiarze nie wyższym niż 9 godzin tygodniowo (przepis obowiązuje od 1.09.2025 r. do 31.08.2027 r.) oraz w niepublicznych przedszkolach, szkołach i zespołach dla nauczycieli, którzy prowadzą zajęcia nie dłuższe niż 4 godziny w tygodniu.
 

 
Projekt jest w trakcie opiniowania.

 

Źródła:

  1. Projekt ustawy i jego uzasadnienie, https://legislacja.gov.pl/projekt/12401602/katalog/13153003#13153003  (dostęp: 8.09.2025 r.).
  2. Nowe uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy coraz bliżej. Projekt trafił do wykazu prac rządu, https://www.gov.pl/web/rodzina/nowe-uprawnienia-panstwowej-inspekcji-pracy-coraz-blizej-projekt-trafil-do-wykazu-prac-rzadu (dostęp: 8.09.2025 r.).
  3. Ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela, https://orka.sejm.gov.pl/proc10.nsf/ustawy/1472_u.htm (dostęp: 8.09.2025 r.).