Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego rozstrzygnęła spór prawny ws. nadgodzin nauczycieli. Spór dotyczył przepisów Karty Nauczyciela odnoszących się do czasu pracy nauczycieli. Regulują one sprawę godzin ponadwymiarowych powiązanych z pensum, ale już nie godzin nadliczbowych wykraczających poza normę czasu pracy i niebędących zajęciami dydaktycznymi ani wychowawczymi. Jednakczy do nauczycieli, których status reguluje Karta Nauczyciela, mają zastosowanie regulacje Kodeksu pracy dotyczące godzin nadliczbowych?

 

Nauczycielka pozwała szkołę za nadgodziny i wygrała ponad 18 tys. zł

Od kwietnia 2024 r. trwało postępowanie dotyczące kwestii godzin nadliczbowych nauczycieli. Troje sędziów SN skierowało do Izby Pracy pytanie: czy do nauczycieli, których status reguluje Karta Nauczyciela, zastosowanie mają regulacje Kodeksu pracy o godzinach nadliczbowych.

Rozpatrywali oni skargę nauczycielki języka angielskiego, która pozwała liceum, w którym pracuje. Oprócz prowadzenia lekcji przedmiotowych zajmowała się ona koordynowaniem projektu wymiany zagranicznych uczniów: przygotowaniem, zorganizowaniem podróży, uczestniczeniem w szkoleniu i komunikacją z nauczycielami ze szkół partnerskich. Sąd wycenił jej pracę na 18,5 tys. zł.  

Zgodnie z Kartą Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Związek Nauczycielstwa Polskiego przypomina, że godziny nadliczbowe nauczyciele wypracowują np. na wycieczkach, zielonych szkołach, podczas zajęć opiekuńczo-wychowawczych w soboty (zawody sportowe).

Wyrok Sądu Najwyższego ws. nadgodzin nauczycieli

Sąd Najwyższy uchwalił, że: 
praca wykonywana przez nauczyciela ponad normę czasu pracy z art. 42. ust. 1 Karty Nauczyciela (…) jest pracą w godzinach nadliczbowych w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.

W uzasadnieniu uchwały sędzia SN Piotr Prusinowski zaznaczył, że płacenie za przekroczenie norm czasu pracy, czyli za nadgodziny, jest zasadą w polskim systemie prawnym. Jak ktoś pracuje dłużej, to polskie prawo pracy mówi mu o tym, że ma prawo do dodatkowej zapłaty lub rozliczenia tych przekroczeń czasem wolnym. Przyznał jednocześnie, że w przepisach nie ma wyraźnego wyjątku odnoszącego się do nauczycieli. Podkreślił, że ustawodawca przewidział dla nauczycieli wyłącznie jedną normę – 40-godzinny tydzień pracy.

Odnosząc się do ostatniego wątku, sędzia SN Bohdan Bieniek podniósł kwestię pracy nauczycieli w okresach ferii, wakacji czy egzaminów państwowych. Podkreślił, że ustawodawca powinien odpowiednio ułożyć okresy rozliczeniowe.

Konieczność ewidencjonowania czasu pracy nauczycieli, aby można było mówić o nadgodzinach

Jak podaje Polska Agencja Prasowa, samorządowcy są zaniepokojeni uchwałą SN i jej nieprecyzyjnym zapisem. Zapowiedzieli, że zwrócą się do rządu z prośbą o zabezpieczenie środków, które pokryją koszty wypłacania nadgodzin dla nauczycieli.

Będziemy domagali się w tej kwestii dwóch rzeczy: ze strony rządowej ewidentnie zagwarantowania środków, które pokryją potencjalne koszty wejścia w życie tego wyroku, a także uwzględnienia w ustalaniu potrzeb oświatowych na przyszły czas także dodatkowych wyższych kosztów — zaznaczył sekretarz strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego Marek Wójcik w wypowiedzi przytoczonej przez PAP.

Zastępca dyrektora Związku Powiatów Polskich Grzegorz Kubalski zwrócił uwagę na problem z ewidencjonowaniem pełnego czasu pracy nauczycieli. Według niego trudno wskazać, kiedy można mówić o nadgodzinach nauczycieli.

 

Źródła:

  1. Wyrok Sądu Najwyższego, https://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagadnienia_prawne_SN.aspx?ItemSID=1942-301f4741-66aa-4980-b9fa-873e90506a11&ListName=Zagadnienia_prawne (dostęp: 27.02.2025 r.).
  2. Sąd Najwyższy: płacenie za nadgodziny jest zasadą,https://znp.edu.pl/sad-najwyzszy-placenie-za-nadgodziny-jest-zasada/ (dostęp: 27.02.2025 r.).
  3. Samorządowcy zaniepokojeni orzeczeniem SN. Chodzi o nadgodziny nauczycieli, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/nadgodziny-nauczycieli-przelomowa-decyzja-sn-samorzady-zaniepokojone/xhcpws9?utm_source=l.facebook.com_viasg_wiadomosci&utm_medium=referal&utm_campaign=leo_automatic&srcc=undefined&utm_v=2 (dostęp: 27.02.2025 r.).