Od 1 września 2015 r. weszło w życie szereg nowelizacji przepisów, które wymuszają na szkołach m.in. nowelizacje statutów. Ale zmiany statutów wynikają również z potrzeby wprowadzenia nowych rozwiązań organizacyjnych w funkcjonowaniu społeczności szkolnej, zaleceń organów kontrolnych (niespójność rozwiązań statutowych z obowiązującym prawem), zmiany nazwy placówki czy nadania imienia. Jak poradzić sobie z tym nowym zadaniem?

Tryb ustanowienia statutu
Zmiany do statutu nadanego przez organ założycielski oraz kolejny statut uchwala rada szkoły, a jeżeli jej nie powołano – rada pedagogiczna. Przepisy nie zawierają pełnej regulacji trybu stanowienia statutu szkoły. Wprowadzenie statutu w życie jest zadaniem dyrektora.

Sposoby dokonywania zmian w statucie
Ustawa o systemie oświaty nie zawiera określonych wymogów co do formy, w jakiej należy wprowadzać zmiany w statucie szkoły. Aktualizacja statutu odbywa się poprzez skreślenie zapisu, przekształcenie jego treści albo dostosowanie wcześniejszych zapisów do obecnego stanu prawnego. Wprowadzając zmiany, nie należy zmieniać dotychczasowej numeracji przepisów statutu. Jeżeli zmiany miałyby być liczne albo statut był już poprzednio wielokrotnie zmieniany, opracowuje się projekt nowego statutu.

Przygotowanie przez radę pedagogiczną projektu zmian statutu
Na podstawie art. 42 ust. 1 ustawy o systemie oświaty rada pedagogiczna przygotowuje projekt statutu szkoły lub placówki albo jego zmian. Rada pedagogiczna może powołać zespół ds. opracowania projektu zmian w statucie (sformułowanie zadań zespołu, określenie harmonogramu pracy oraz terminu przedstawiania końcowej wersji projektu radzie pedagogicznej). Przygotowany projekt statutu powinien zostać przyjęty przez radę pedagogiczną i przekazany radzie szkoły do uchwalenia. Funkcjonująca w szkole rada rodziców i samorząd uczniowski muszą zapoznać się ze zmianami w statucie szkoły uchwalonymi przez radę pedagogiczną, gdyż statut jest aktem zawierającym wewnątrzszkolne uregulowania prawne dotyczące zadań i spraw szkoły, określającym organizację oraz zasady funkcjonowania danej szkoły. Rada rodziców i samorząd uczniowski nie opiniuje zmian statutu, natomiast mogą wystąpić z wnioskiem o dokonanie zmian w jego treści. Rada pedagogiczna może (nie musi) konsultować z radą rodziców i samorządem uczniowskim projektowane zmiany statutu.

Uchwalenie zmian przez radę szkoły
W szkołach, w których nie funkcjonuje rada szkoły, uchwalanie statutu leży w kompetencjach rady pedagogicznej – stosownie do zapisu art. 52 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Uchwalenie zmian w statucie szkoły następuje w drodze uchwały. Rada szkoły ma dwie możliwości:
– może przyjąć, w drodze uchwały, przekazany jej projekt statutu,
– może odrzucić projekt statutu i przesłać go do poprawek radzie pedagogicznej, ponieważ z zapisów ustawy nie wynika, aby rada szkoły miała prawo wnoszenia poprawek do projektu statutu.

Tekst ujednolicony statutu
Rada szkoły lub rada pedagogiczna, jeżeli nie ma rady szkoły, powinna uchwalić dwie uchwały: jedną zmieniającą statut, a drugą wprowadzającą tekst ujednolicony. Może również w uchwale upoważnić dyrektora do wprowadzenia tekstu ujednoliconego. Wtedy dyrektor jest zobowiązany zarządzeniem ujednolicić statut (statut będzie załącznikiem do zarządzenia). Posługiwanie się statutem, do którego istnieje kilkanaście aneksów zmieniających jego uprzednie postanowienia bywa uciążliwe. Dlatego wskazane jest opracowanie tekstu ujednoliconego na podstawie kolejnych aneksów przyjętych przez radę pedagogiczną w formie uchwał zmieniających. Tekst jednolity statutu szkoły powinien uwzględniać wszystkie zmiany, które zaszły od momentu wejścia w życie lub ostatniego tekstu jednolitego. Rada w podjętej uchwale zmieniającej upoważnia dyrektora szkoły do opracowania i opublikowania jednolitego tekstu statutu z uwzględnieniem zmian wynikających z podjętej uchwały. Na dyrektorze spoczywa obowiązek sporządzenia tekstu uwzględniającego zmiany zachodzące na skutek uchwał rady szkoły lub w przypadku braku rady – rady pedagogicznej dotyczących treści statutu. Po jego opracowaniu dyrektor musi zadbać, żeby tekst był dostępny dla wszystkich członków społeczności szkolnej.

Obowiązek przekazania uchwalonego statutu
Uchwalony statut lub zmiany w jego zapisach dyrektor powinien dostarczyć organowi prowadzącemu, który nie ma delegacji ustawowych do zatwierdzenia statutu, natomiast powinien znać obowiązujące statuty prowadzonych przez siebie szkół. Z kolei kuratorium oświaty otrzymuje uchwalony statut po to, aby sprawdzić zgodność jego postanowień z prawem (kontrola legalności). Przy czym nie oznacza to, że kurator zatwierdza statut, nie ma również obowiązku wydania opinii lub decyzji, jeśli statut jest prawidłowy. Kurator oświaty w terminie 30 dni od otrzymania statutu przekazuje dyrektorowi decyzję, w której uchyla statut w całości lub niektóre jego postanowienia, albo nie wydaje żadnej decyzji, jeśli zapisy statutu są zgodne z prawem. Od decyzji kuratora oświaty przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.