Kolejny raz Instytut Spraw Obywatelskich zwrócił się do MEN o odgórny zakaz używania telefonów komórkowych w szkole. Podobne pismo wystosował już w lipcu 2023 r., a na początku lutego 2024 r. ponowił apel. Oczekuje wprowadzenia jednolitych zasad higieny cyfrowej dotyczącej korzystania z telefonów i urządzeń cyfrowych na terenie szkoły. Pismo zostało zaktualizowane o nowe kraje, które w 2024 r. wprowadziły zakazy lub ograniczenia dotyczące ekranów w szkołach.

Oczekujemy, że w placówkach oświatowych wejdzie w życie od 1 września 2024 roku całkowity zakaz używania telefonów komórkowych lub innych indywidualnych urządzeń elektronicznych, chyba że urządzenie to stanowi pomoc naukową – apeluje prezes zarządu Instytutu Spraw Obywatelskich (ISO) Rafał Górski.

Zakaz korzystania z telefonu komórkowego w szkole – apel ISO do MEN 

Debata na temat zakazu i ograniczeń używania smartfonów w szkołach trwa już od jakiegoś czasu. Uczniowie telefonów nadużywają. Przez to ciężko jest im się skupić na lekcjach. Odłożenie telefonów w klasie nadal nie rozwiązuje problemu – fakt, że telefon leży w bliskiej przestrzeni, w zasięgu wzroku, aktywuje mechanizm oczekiwania na powiadomienia, co utrudnia uczniom koncentrację – uważa organizacja. Wskazują, że uczniowie często też nie rozstają się z telefonami na przerwach. Dochodzi do tego, że zamiast ze sobą rozmawiać, piszą do siebie wiadomości.

Argumenty ISO:

• szkodliwy wpływ smatfornów, smartwachy i urządzeń elektronicznych na zdrowie i wyniki w nauce;
• u osób uzależnionych od telefonów komórkowych badanie „Structural and functional correlates of smartphone addiction” wskazało ubytek istoty szarej – zmiany są zbieżne z zaobserwowanymi wcześniej u narkomanów;
• pogłębienie różnic w wynikach nauczania i wychowania między dziećmi o wyższym i niższym kapitale kulturowym;
• niszczycielski wpływ na stosunki międzyludzkie.

 
Żyję we Włoszech, kraju, w którym gesty i zachowania ludzi zostały całkowicie przekształcone przez wszechobecne telefony komórkowe, urządzenia, do których zapałałem wielką nienawiścią i szczerą odrazą. Ich wpływ na stosunki międzyludzkie jest po prostu niszczycielski – zauważa filozof Giorgio Agamben.

Kraje, w których zakazano korzystania ze smartfonów w szkole  

Oprócz przywołanych licznych badań na temat szkodliwości nadmiernego używania telefonów, instytut wskazał przykłady krajów, w których zakaz korzystania ze smartfonów w szkołach jest rozwiązaniem ogólnokrajowym.

W tych krajach we wszystkich szkołach wprowadzono odgórny zakaz używania smartfonów:

• Holandia,
• Francja,
• Grecja,
• Portugalia,
• Chiny.

 
Prezes ISO pokazuje także tegoroczne regulacje i zakazy w tej sprawie:

• Duńska Agencja ds. Edukacji i Jakości rekomenduje zakaz korzystania ze smartfonów w szkołach podstawowych.
• Szwedzkie władze w 2024r. wycofały ekrany z przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej.
• Niedawno (7 lutego 2024 r.) w Norwegii resort edukacji wprowadził regulację i zakaz używania komórek w szkołach;

 
Prawo oświatowe a zakaz używania smartfonów w szkole

W 2023 r. na apel odpowiedział ówczesny szef resortu edukacji Przemysław Czarnek. Stwierdził, że takie regulacje wprowadza statut szkolny. (…) dyrekcja ma możliwość wprowadzenia zakazu korzystania ze smartfonów w szkole i o to apelujemy – powiedział na antenie Radia Zet. Nie jest to jednak prawda. Zakaz wpisany do statutu nie ma mocy prawnej, ponieważ jest sprzeczny z ustawą Prawo oświatowe.

Przepis art. 99 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe stanowi, że: obowiązki ucznia określa się w statucie szkoły z uwzględnieniem obowiązków w zakresie (…) przestrzegania warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły. Wynika z tego, że szkoła ma możliwość ograniczenia korzystania ze smartfonów przez uczniów na przerwach i lekcjach. Jednak nie może zakazać wnoszenia telefonów na jej teren. Nie jest możliwe także ich zdeponowanie.

Nauka bezpiecznego i racjonalnego używania smartfornów, a nie zakazy  

Z całkowitym zakazem korzystania z telefonów komórkowych nie zgadza się Stowarzyszenie Umarłych Statutów. Wiceprezes stowarzyszenia Daniel Sjargi podkreśla, że higiena cyfrowa jest tak samo ważna, jak respektowanie praw uczniów.

Temat telefonów jest bardzo istotny i należy go podejmować w przestrzeni publicznej, ale nie można negować obowiązujących przepisów prawa, które nie zostały dotychczas zmienione. Ponadto, konieczne jest wypracowanie z uczniami takich rozwiązań, które pozwolą na naukę racjonalnego i bezpiecznego używania urządzeń elektronicznych, a nie będą polegały wyłącznie na zakazach. W trzeciej dekadzie XXI wieku nauka bezpiecznego posługiwania się zdobyczami techniki jest absolutną koniecznością, jeżeli szkoła ma przygotowywać do życia – zauważał już we wrześniu 2023 r. Daniel Sjargi.

Źródło:

Czas na higienę cyfrową. Apel do Nowackiej i Gawkowskiego, https://instytutsprawobywatelskich.pl/czas-na-higiene-cyfrowa-apel-do-nowackiej-i-gawkowskiego/ (dostęp: 11.03. 2024 r.).