Jaki obraz nauki języka angielskiego w szkole wyłania się z relacji uczestników życia szkolnego – dyrektorów szkół, nauczycieli i uczniów? Możemy o tym przeczytać w opublikowanym przez IBE raporcie cząstkowym z pierwszej części „Badania uczenia się i nauczania języków obcych w gimnazjum” (BUNJO) realizowanej w roku szkolnym 2011/2012 wśród około 4700 uczniów, 480 nauczycieli i 120 dyrektorów szkół.

Oto najważniejsze wnioski z badania:

  • Badane gimnazja mają skromną ofertę językową – większość prowadzi nauczanie dwóch języków obcych (najczęściej angielskiego i niemieckiego), co oznacza, że uczeń nie ma realnej możliwości wyboru języka.
  • Większość szkół – zgodnie z podstawą programową – realizuje nauczanie języka kontynuowanego z podstawówki w podziale na grupy uwzględniające zaawansowanie językowe uczniów. W wielu szkołach taki podział obowiązuje również w odniesieniu do drugiego języka.
  • Szkoły starają się zapewnić indywidualną opiekę zarówno uczniom uzdolnionym językowo, jak i tym wymagającym pomocy. To wsparcie jest realizowane najczęściej poprzez zajęcia pozalekcyjne i nie cieszy się dużym zainteresowaniem uczniów uzdolnionych językowo – w 45 proc. badanych szkół na zajęcia uczęszczało nie więcej niż pięciu gimnazjalistów z pierwszej klasy.
  • Międzynarodowe projekty edukacyjne są rzadko wykorzystywaną formą pracy. W przybliżeniu co szósta placówka była zaangażowana w tego rodzaju przedsięwzięcie na przestrzeni ostatnich trzech lat.
  • Zdaniem dyrektorów największą barierą w podnoszeniu jakości nauczania języków jest brak środków finansowych. Dysponowanie dodatkowymi pieniędzmi pozwoliłoby na organizację wyjazdów zagranicznych, a także wyposażenie laboratoriów językowych w nowoczesne technologie, zakup pomocy naukowych, czasopism i książek w językach nauczanych w szkole czy zatrudnienie native speakera.
  • Dyrektorzy zwracają uwagę na brak motywacji uczniów do uczestnictwa w nadprogramowych inicjatywach oferowanych przez szkołę. Przyczynę niskiej motywacji widzą często w tzw. trudnym wieku podopiecznych.
  • Zdaniem większości uczniów lekcje języka angielskiego są rutynowe – polegają głównie na wykonywaniu ćwiczeń, w większości pisemnych.
  • Tylko co drugi anglista deklaruje, że często wykorzystuje na lekcji pracę w małych grupach. Opinię o dobrej współpracy między uczniami wyraził jedynie co drugi badany nauczyciel języka angielskiego. Angliści deklarują, że na lekcji posługują się głównie językiem angielskim. Tylko co 10 przyznaje się do prowadzenia zajęć w języku polskim. Nauczyciele raczej nisko oceniają motywację swoich podopiecznych do posługiwania się tym językiem na lekcji.
  • Gimnazjaliści natomiast twierdzą, że uczniowie w ich grupie starają się mówić po angielsku podczas zajęć, ale co szósty uważa, że nie ma ku temu wielu okazji. Zdaniem co czwartego gimnazjalisty, nauczyciel na lekcji angielskiego mówi głównie po polsku.
  • Istotnym czynnikiem kształtującym lekcje języka angielskiego jest egzamin gimnazjalny. Ponad 80 proc. anglistów planuje zajęcia i wybiera materiały dydaktyczne „pod egzamin” przez całe gimnazjum. Prawie wszyscy nauczyciele zdeklarowali, że ich uczniowie wykonują na lekcjach dużo ćwiczeń przygotowujących do egzaminu.
  • Zarówno uczniowie, jak i nauczyciele uważają, że podręcznik odgrywa istotną rolę w procesie dydaktycznym.
  • Uczęszczanie na korepetycje i kursy językowe nie jest masowym zjawiskiem wśród gimnazjalistów. Mniej niż jedna piąta badanych uczniów pobierała prywatne lekcje z języka angielskiego w pierwszej klasie gimnazjum, a mniej niż jedna dziesiąta uczęszczała na kursy językowe. Dodatkowe lekcje służą przede wszystkim dobremu przygotowaniu się do dalszych etapów edukacji.
  • Uczniowie mający regularny kontakt z językiem angielskim poza szkołą stanowią mniejszość badanej grupy.
  • Uczniowie mają stosunkowo częsty kontakt z językiem angielskim poprzez media, w szczególności poprzez internet. Chłopcy częściej niż dziewczęta mają kontakt z językiem angielskim, grając w gry komputerowe i odwiedzając strony internetowe. Co drugi uczeń regularnie ogląda filmy w języku angielskim z polskimi napisami. Istnieje także mała grupa uczniów, którzy regularnie – choć rzadko – czytają w języku angielskim.

„Badanie uczenia się i nauczania języków obcych” to największy krajowy projekt badawczy dotyczący nauki języków obcych. Badaniem objęto uczniów, którzy w roku szkolnym 2011/2012 rozpoczęli naukę języka angielskiego według podstawy programowej III.1 (program kontynuacyjny). Uczniowie oraz ich nauczyciele języków obcych uczestniczą w badaniu przez trzy lata trwania projektu: w roku 2011/2012 w pierwszej klasie (I etap), w roku 2012/2013 w drugiej klasie (II etap) oraz w roku szkolnym 2013/2014 w trzeciej klasie (III etap). Opracowanie podsumowujące cały projekt badawczy powstanie w 2015 roku.

Raport cząstkowy z badania BUNJO do pobrania TUTAJ