Zamiast maturalnej prezentacji z języka polskiego – wypowiedź na temat wylosowanego tematu. Obowiązkowe egzaminy pisemne z matematyki, języka polskiego, języka obcego nowożytnego oraz języka mniejszości narodowej (jeśli był wykładany na poziomie podstawowym). Obowiązkowy przynajmniej jeden egzamin na poziomie rozszerzonym z przedmiotu dodatkowego. Oto, co już wiemy o maturze w 2015 r.

W związku z faktem, że wokół egzaminu dojrzałości – tegorocznego i tego w najbliższych latach – narosło wiele niejasności, niedopowiedzeń, wręcz szumu informacyjnego, Wydawnictwo Operon zwróciło się do praktyka i wieloletniego egzaminatora – pani Krystyny Pac-Marcinkowskiej – z prośbą o eksperckie podsumowanie tego, co już wiemy o maturach 2013 i 2015.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Matura 2013

Co się zadzieje na maturze w 2013 r. dokładnie wiadomo. Każdy absolwent szkoły ponadgimnazjalnej, który podejmie decyzję o przystąpieniu  do matury, będzie musiał zgłosić się na egzamin z języka polskiego, języka obcego i matematyki na wybranym przez siebie poziomie. Warto podkreślić, że poziom określa zawsze uczeń, ta decyzja jest poza nauczycielem, który  – oczywiście  – może doradzać, przytaczać argumenty „za” i „przeciw”, ale nie może manipulować wyborem młodego człowieka. Konsekwencje suwerennej decyzji poniesie uczeń. Należy zaakceptować fakt, że uczeń szkoły ponadgimnazjalnej jest dorosłym człowiekiem, odpowiedzialnym m.in. za swój sukces edukacyjny lub edukacyjną porażkę.

Matura 2013 – język polski

Wątpliwości w tegorocznej maturze budzi formuła egzaminu z języka polskiego na poziomie podstawowym, bowiem może (ale nie musi!) pojawić się temat w związku z  tekstem literackim, niewskazanym w aneksie do informatora z 2010 r., ale – uwaga ! – obecnym w podstawie programowej języka polskiego (odsyłam do Rozporządzenia MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego). W tym miejscu uspakajam emocje nauczycieli oraz uczniów i ich rodziców. Absolutnie, wbrew obiegowej informacji o charakterze plotki, która – jak to bywa –zaczęła żyć własnym życiem, nie wprowadza się na egzamin tekstów pominiętych w kanonie lektur.  

Matura 2015

Poważniejsze zmiany zajdą w egzaminie maturalnym w 2015 roku. Będą one dotyczyły czterech zakresów: struktury egzaminu, warunków i sposobu jego przeprowadzenia, rodzaju stosowanych zadań egzaminacyjnych i sposobu oceniania odpowiedzi w zadaniach otwartych.

 

Zakresy podstawowe i rozszerzone

 

Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych staną przed koniecznością przystąpienia do egzaminów z trzech przedmiotów obowiązkowych (język polski, matematyka, język obcy nowożytny oraz ewentualnie język mniejszości narodowych) na jednym poziomie – podstawowym. Ponadto będą zobowiązani do przystąpienia do egzaminu (jednego obowiązkowo!) lub egzaminów dodatkowych (do kolejnych pięciu!) z 17 proponowanych przez MEN (lista przedmiotów dodatkowych obejmuje wszystkie ujęte w podstawie programowej na IV etapie edukacyjnym w zakresie rozszerzonym, czyli wszystkie obowiązujące do tej pory, ale bez historii tańca). Tym razem uczniowie będą zdawali egzamin wyłącznie na poziomie rozszerzonym.

To, co niezwykle ważne i nieco kontrowersyjne dla środowiska nauczycielskiego, to możliwość wyboru przedmiotów dodatkowych, których uczeń nie uczył się na poziomie rozszerzonym. W tym momencie jeszcze raz muszę powtórzyć: to uczeń bierze odpowiedzialność za wyniki egzaminu. Jeżeli w szkole realizował podstawę programową na poziomie rozszerzonym – przykładowo z języka polskiego i historii, ograniczając edukację z fizyki, chemii, geografii na rzecz przyrody, to może zadeklarować przystąpienie do egzaminu np. z chemii. Nawet jeśli nauczyciel przedmiotu ma wątpliwości, czy uczeń sam zdoła opanować wymagania podstawy programowej z poziomu rozszerzonego, oprócz przeprowadzenia rozmowy uświadamiającej zagrożenia nie powinien wywierać żadnej presji na ucznia w związku z podjętą decyzją.

Zmiana formuły matury z języka polskiego

 

Zmieni się – zgodnie z oczekiwaniami i zapowiedziami – formuła powszechnie krytykowanego egzaminu ustnego z języka polskiego (również z języka mniejszości narodowej i mniejszości etnicznej). Dotychczasową prezentację zastąpi egzamin, który będzie sprawdzał umiejętność tworzenia wypowiedzi na określony temat, inspirowany tekstem kultury (obrazem, wierszem, fragmentem dzieła literackiego, tekstem o języku). Wylosowane zadanie będzie się składało z tekstu kultury oraz odnoszącego się do niego polecenia. Zdający będzie miał 15 minut na przygotowanie się do dwuczęściowej wypowiedzi: w części pierwszej o charakterze monologu będzie przez ok. 10 minut mówił na zadany temat, a w części drugiej trwającej ok. 5. minut podejmie rozmowę z członkami zespołu egzaminatorów. Z pewnością poloniści czują niepokój przed zmianą, ale wierząc ministerialnym zapowiedziom, w informatorze, który pojawi się w sierpniu bieżącego roku, pojawią się liczne przykłady zadań i pytań, ponadto ruszy wsparcie w postaci szkoleń dla egzaminatorów i nauczycieli, a także uaktywnią się wydawnictwa.

Ocenianie holistyczne – czym jest w praktyce?

 

Wypowiedzi uczniów zarówno w części pisemnej, jak i ustnej będą oceniane według kryteriów holistycznych, czyli zostanie uwzględniony tok rozumowania ucznia, umiejętność wyrażania opinii i sądów na podstawie przesłanek wynikających z tekstu kultury. Do lamusa przejdą klucze odpowiedzi na rzecz bardziej elastycznego, zindywidualizowanego oceniania wiedzy i umiejętności absolwentów szkół ponadgimnazjalnych.

Próg zdawalności

 

Egzamin maturalny zostanie uznany za zdany, jeżeli uczeń uzyska co najmniej 30% punktów z możliwych do osiągnięcia z każdego przedmiotu obowiązkowego w części pisemnej i ustnej oraz przystąpi do co najmniej jednego przedmiotu dodatkowego, dla którego nie określa się progu zdawalności. 

 

Jak nauczyciel może pomóc uczniom?

 

Podstawy programowe z poszczególnych przedmiotów są napisane językiem efektów, mówią wprost o rezultatach kształcenia. Nauczyciel musi jednak sam znaleźć sposoby pracy z młodzieżą. Punktem wyjścia musi być uświadomienie sobie głównych czynników wpływających na sukces edukacyjny ucznia, w tym roli diagnozy wstępnej. Na pewno musi wzrosnąć świadomość potrzeby monitorowania realizacji podstawy programowej (nie: programu nauczania!) i wykorzystania narzędzi diagnozy edukacyjnej, za sprawą których można określić mocne i słabe strony uczniów, w konsekwencji – proponować rozwiązania w procesie kształcenia, ukierunkowane na sukces szkoły i młodego człowieka.