Wykluczenie transportowe (wśród uczniów) to brutalne podcinanie skrzydeł (…) – UNICEF Polska apeluje do Ministra Infrastruktury o podjęcie działań mających na celu rozwiązanie tego problemu. Zgodnie z Konwencją o prawach dziecka każde dziecko ma prawo do edukacji, rozwoju swoich talentów i zdolności oraz uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych i w życiu kulturalnym. Niestety to prawo w wielu przypadkach jest łamane, do czego przyczyniają się źle zaplanowana komunikacja publiczna lub jej całkowity brak.

 

Rozpoczynający się nowy rok szkolny niesie ze sobą wiele wyzwań dla uczniów i ich rodziców. Wypełnienie obowiązków szkolnych, uczestnictwo w zajęciach dodatkowych czy podejmowanie aktywności sportowych pozalekcyjnych to codzienność większości najmłodszych obywateli. Niestety część dzieci i młodzieży jest pozbawiona możliwości korzystania z dodatkowej oferty edukacyjnej, sportowej, kulturalnej czy nawet tej związanej z aktywnością obywatelską ze względu na brak lub ograniczony dostęp do transportu publicznego – fragment apelu UNICEF skierowanego do Ministra Infrastruktury.

Jaka jest skala wykluczenia transportowego w Polsce?

Szacunkowo 40% polskiego społeczeństwa jest w pełni lub częściowo wykluczone transportowo. To oznacza, że 15 milionów osób ma ograniczony dostęp do usług publicznych oraz mniejsze możliwości związane z realizacją podstawowych form uczestnictwa w życiu społecznym.

Ilu jest uczniów w grupie wykluczonych transportowo? Tego jeszcze nikt nie sprawdził, ale to właśnie oni są najbardziej poszkodowani. Dostęp do transportu publicznego to jeden z elementów kluczowych mających wpływ na funkcjonowanie społeczne dzieci i młodzieży.

Wykluczenie transportowe a szanse edukacyjne i rozwojowe

Na przyszłość i rozwój młodego człowieka decydujący wpływ ma odpowiednia edukacja. Dlatego brak dostępu do transportu publicznego to także nierówne szanse edukacyjne, a to w konsekwencji znacząco może przyczynić się do obniżenia lub utrzymania słabszej jakości życia w przyszłości przez trudniejszy start na rynku pracy.

Z powodu braku transportu wielu uczniów w Polsce ma także problem z dostępem do usług służby zdrowia, oferty kulturalnej czy zwyczajnie spotkań z rówieśnikami. Nie mogą przez to w pełni wykorzystać i rozwijać swojego potencjału czy talentów. To z kolei może przyczynić się m.in. do obniżenia samooceny, odrzucenia przez grupę rówieśniczą lub /i kryzysów psychicznych.

Uczniowie wykluczenie transportowo nie mogą:

  • uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych,
  • wybrać dowolnej szkoły zgodnie z zainteresowaniami i kompetencjami,
  • korzystać w pełni z oferty kulturalnej i sportowej,
  • rozwijać w pełni relacji rówieśniczych,
  • bezpiecznie dotrzeć na popołudniowe wydarzenia.

 
Propozycje rozwiązań problemu wykluczenia transportowego uczniów 

UNICEF rekomenduje Ministrowi Infrastruktury przeprowadzenie gruntownej diagnozy skali i specyfiki wykluczenia transportowego wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Jako jedną z kluczowych wskazuje także konieczność regularnego monitoringu problemów i potrzeb najmłodszych obywateli w tym zakresie. Monitoring powinien uwzględniać różną sytuację życiową uczniów, w tym niepełnosprawność, problemy zdrowotne czy ubóstwo.

Dyrektorka Generalna UNICEF Polska Renata Bem skierowała w tej sprawie apel do Ministra Infrastruktury.

Gdynia i Sopot – Miasta Przyjazne Dzieciom 

Kwestie dotyczące transportu publicznego i wykluczenia w tym zakresie znalazły się więc wśród dobrych praktyk w prowadzonym przez UNICEF Programie Miasto Przyjazne Dzieciom. Został on skierowany do miejskich władz samorządowych, aby realizować w praktyce zapisy Konwencji o prawach dziecka.

Miasto Przyjazne Dzieciom to takie, które dba o swych najmłodszych obywateli i obywatelki, jest świadome ich potrzeb i praw. Rozumie, jak ogromny wpływ na ukształtowanie dorosłego człowieka ma dzieciństwo. Dlatego chce zagwarantować dzieciom i młodzieży optymalne warunki życia i rozwoju. 

W Polsce do Miast Przyjaznych Dzieciom należą Gdynia, od 8 września 2022 r., oraz Sopot – od niedawna, bo od 3 października 2023 r.  Spełniają one wszystkie kryteria: przeprowadzenie diagnozy sytuacji dzieci, przygotowanie i rozpoczęcie realizacji Planu Działań na rzecz najmłodszych w mieście oraz wzmocnienie partycypacji dzieci i młodzieży. Te miasta dołączyły tym samym do grona zacnych miejsc, takich jak m.in. Londyn, Paryż i Quebec.

 

Źródła:

  1. Ile dzieci w Polsce jest wykluczonych transportowo?, https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/ile-dzieci-w-polsce-jest-wykluczonych-transportowo?_gl=1*13kitq3*_up*MQ..&gclid=CjwKCAjw38SoBhB6EiwA8EQVLv2L21OSa2VLVK4UJqUD-9B3vvJlnIV8NbcTyzTvMfuYrYyH7OaNGxoCHp8QAvD_BwE (dostęp: 5.10.2023 r.).
  2. Powiedz STOP wykluczeniu transportowemu dzieci w Polsce!, https://unicef.pl/chce-pomoc/podpisz-apel/apel-wykluczenie-transportowe  (dostęp: 5.10.2023 r.).
  3. O programie Miasto Przyjazne Dzieciom, https://unicef.pl/wspolpraca/miasto-przyjazne-dzieciom (dostęp: 5.10.2023 r.).
  4. Gdynia pierwszym Miastem Przyjaznym Dzieciom w Polsce, https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/gdynia-pierwszym-miastem-przyjaznym-dzieciom-w-polsce (dostęp: 5.10.2023 r.).
  5. Sopot z tytułem Miasta Przyjaznego Dzieciom, https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/news/sopot-z-tytulem-miasta-przyjaznego-dzieciom (dostęp: 5.10.2023 r.).