Kącik z pufami, naklejki na suficie, mata do malowania na podłodze, pieniek jako miejsce zbiórek i mównica dla dzieci czy namiot służący do prywatnych rozmów podczas przerw i jednocześnie teatralnych występów – to tylko niektóre propozycje z broszury przygotowanej w ramach projektu SALA. Ma to być przewodnik dla nauczycieli informujący, jak w prosty i niskobudżetowy sposób zmienić przestrzeń w klasie, aby wzmacniała umiejętności uczniów i wspomagała rozwój ich kompetencji, także społecznych.
 
Zespół Wczesnej Edukacji IBE prowadził projekt „SALA – katalog rozwiązań przestrzennych Sali lekcyjnej w nauczaniu wczesnoszkolnym”. Do współpracy zaproszono nauczycielki z 13 szkół z miejscowości o różnej wielkości z całej Polski. Przy wsparciu ekspertów, w tym psychologów rozwojowych, środowiskowych i architektów, przygotowano zestaw pomysłów na aranżacje szkolnych sal. Potem nauczycielki wprowadzały je w życie i sprawdzały, czy te rozwiązania akceptują sześcio- i siedmiolatkowie. W raporcie z badania znajdziemy m.in. opisy i rysunki pomysłów do wykorzystania oraz zdjęcia z przygotowanych już przestrzeni w rzeczywistych klasach.
 
Kilkanaście przygotowanych pomysłów i rysunków pokazuje, jakie proste rozwiązania każdy nauczyciel może wprowadzić w swojej klasie. Doświadczenia pedagogów biorących udział w badaniu pokazują, że uczniowie chętnie włączają się w takie działania i aktywnie współtworzą rozwiązania w przestrzeni szkolnej. Dzięki temu także chętnie wykorzystują przygotowane miejsca, czy to podczas lekcji, na szkolnej przerwie czy po zajęciach, podczas pracy w kółkach zainteresowań.
 
W katalogu znalazły się m.in. warsztat sensoryczny stworzony z opon samochodowych, obleczonych materiałem czy kropki naklejone na ławki uczniów, określające miejsce na pracę, a mogące służyć również podczas gier na zajęciach czy przerwach. Twórcy zwracają także uwagę na znaczenie ściany głównej w klasie, na której najczęściej wisi tablica, czasem multimedialna. Badacze i nauczyciele podkreślają, że to główna przestrzeń, na której przez dłuższy czas trzeba skupić uwagę dzieci, bo tam są prezentowane najważniejsze rzeczy. Musi zatem ona być dobrze oświetlona i nie powinna być przepełniona informacjami, które mogą rozpraszać.
 
W projekcie zwraca się także uwagę na indywidualność uczniów. Pojawił się pomysł na indywidualnie przygotowane pojemniki na książki, prywatne skrytki czy miejsca kontaktu z rodzicami. Duży nacisk położono na przestrzeń, która w określonym czasie zajęć czy pobytu w szkole daje miejsce na trochę prywatności. Wykorzystywane są one także podczas prac w niewielkich grupach, służą skupieniu i odseparowaniu od innych. Kolorowe pufy, dywaniki w różnych kolorach, pokazujące nastrój dziecka w danym dniu, czy miękki dywan i duże poduchy mogą tworzyć miejsce w klasie odmienne od tego, w których odbywa się zwykła lekcja przy szkolnej ławce.
 
Badanie ilościowe „Pierwszoklasista 2014”, przeprowadzone przez instytut, pokazuje jasno istotny związek między przestrzenią klasy a wynikami i osiągnięciami uczniów. Przykładowo: znacząco na umiejętność pisania wpływa otwarta organizacja przestrzeni, a na czytanie – kącik z dostępnymi ciekawymi pozycjami książkowymi dla dzieci. Istotny związek z rozwojem sprawności matematycznej mają np. miejsca do zabaw z przejmowaniem ról czy na książki, a także poziom hałasu.
 
Natomiast motywację wzmacniają jasno określone obszary do nauki i wydzielona strefa do pracy w małych grupach i do wyciszenia. Z kolei dla rozwoju kompetencji społecznych i emocjonalnych ważne jest prezentowanie prac uczniów w przestrzeni klasowej.
 
„Dbaliśmy o to, aby zaproponowane zmiany były łatwe do wprowadzenia przez nauczyciela i uczniów oraz niskobudżetowe. Często wystarczy wykorzystać powszechnie dostępne materiały i uruchomić wyobraźnię. Ważne jest też wsparcie dyrektora, który zachęci nawet do niewielkich zmian w aranżacji przestrzeni” – na stronie IBE podsumowuje przygotowany raport Ludmiła Rycielska, autorka projektu SALA.