„Wojenny dramat, który rozgrywa się na Ukrainie, niesie ze sobą śmierć, zniszczenie i strach. Polskie dzieci i młodzież szczęśliwie nie zaznały dotąd okrucieństwa wojny. Dla nich to była tylko historia. Krwawa i okrutna, ale jednak tylko historia. Dzisiejszy poranek zmienił ich świat bezpowrotnie – wojna zapukała do naszych drzwi. Giną ludzie, być może bliscy ich ukraińskich przyjaciół, którzy chodzą do tej samej szkoły" – wskazał rzecznik praw dziecka (RPD). Już 2 marca odbędzie się otwarte szkolenie internetowe dla chętnych o tym, jak rozmawiać z dziećmi o wojnie, organizowane przez rzecznika praw dziecka Mikołaja Pawlaka.

Wojenny dramat na Ukrainie 

Wydarzenia ostatnich dni dziejące się tuż obok nas, za naszą wschodnią granicą przerażają i szokują – rozpoczęła się wojna. Obserwujemy rozpacz i bezradność ludzi, których kraj rozpada się na kawałki. Widzimy ich przerażający lęk o najbliższych, patrzymy na trudne wybory dotyczące powrotów. Wielu naszych przyjaciół pochodzi z Ukrainy – także koledzy i koleżanki dzieci ze szkół i przedszkoli. Jest w nas mnóstwo lęku, smutku, złości, rozpaczy. Wszystkie wydarzenia i transmitowane wiadomości obserwują uczniowie. Jak wspierać dzieci i młodzież? Jak się o nie zatroszczyć? Czy i w jaki sposób rozmawiać z dziećmi o wojnie na Ukrainie?

Psycholożka dziecięca Paulina Jarecka twierdzi, że to ważne, aby rozmawiać z dziećmi o wojnie na Ukrainie. Pamiętajmy, że dzieci uczęszczające do placówek są w kontakcie z innymi dziećmi, rozmawiają z nimi i słuchają otaczającego świata. W pewnym momencie dowiedzą się o wojnie, i mogą być przerażone jeszcze bardziej niż dorośli. Dlatego to ważne, byśmy rozmawiali z dziećmi, słuchali ich, pytali i odpowiadali na ich pytania. Niezwykle istotne jest także to, aby również w razie konieczności korygować informacje zasłyszane poza domem. Jak pisze psycholożka, powinniśmy nazwać, co się dzieje i wytłumaczyć najmłodszym, dlaczego dorośli tak często rozmawiają na temat wojny w Ukrainie. Język musi być oczywiście dostosowany do wieku dziecka i opierać się na faktach, na które dziecko jest gotowe. Dzieci – podobnie jak my wszyscy – będą doświadczać mnóstwa emocji. To wyjątkowo ważne, by się nimi zaopiekować i zaakceptować każdą emocję. Bądźmy uważni na katastrofizację, zarówno u siebie, jak i dziecka. Jak zaleca Paulina Jarecka – skupmy się na „tu i teraz”. Wokół nas jest bardzo dużo trudnych informacji, a w momencie gdy czujemy lęk, mamy tendencję do zniekształcania myśli i przewidywania rychłej katastrofy. „Ważne, by być uważnym na komunikaty, które kierujemy do dziecka i do innych wokół” – pisze Paulina Jarecka.

Zachęcamy Państwa do udziału w specjalnym internetowym szkoleniu „Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie", które odbędzie się w środę 2 marca w godzinach 10.00–12.00. Połączenie online będzie otwarte dla wszystkich chętnych na stronie internetowej 800121212.pl. Więcej na temat szkolenia przeczytają Państwo TUTAJ.

 
Solidarni z Ukrainą

„Pamiętajcie, że jesteście dla nas bardzo ważni i zawsze możecie na nas liczyć” - napisali uczniowie z Gdyni. W Poznaniu wycinali papierowe serca, w Warszawie przeprowadzili zajęcia z historii. Organizacje pozarządowe organizują darmowe webinary dla nauczycieli, by pomóc im w prowadzeniu lekcji o sytuacji w Ukrainie. Co jeszcze, poza gestami solidarności, można zrobić? „Sprawą absolutnie pierwszorzędną jest kontakt z rodzicami, tak żeby dowiedzieć się, co dzieje się w ich rodzinach”  - zaleca Aleksander Pawlicki ze Szkoły Edukacji.

Ukraińcy to największa i stale rozwijająca się mniejszość w polskich szkołach. Jeszcze w roku szkolnym 2018/2019 uczyło się u Polsce około 36 tys. cudzoziemców, w kolejnym było ich już 57 tys. W tym roku szkolnym - według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki - samych Ukraińców jest ponad 60 tys. (z tego niemal 10 tys. w przedszkolach). W niemal każdej placówce edukacyjnej uczą się więc dzieci z kraju, który właśnie został dotknięty wojną. To wyzwanie dla edukacji - przede wszystkim dla nauczycieli, na których często spadać będzie ciężar prowadzenia rozmów o sytuacji w Ukrainie.  „Powinniśmy dobrze posłuchać naszej klasy, żeby zrozumieć, co się w niej dzieje” - zaleca Aleksander Pawlicki, wykładowca ze Szkoły Edukacji. Film z nagraniem „Jak rozmawiać z uczniami o wojnie” mogą Państwo obejrzeć TUTAJ.

Zdaniem Aleksandra Pawlickiego, nauczyciele powinni być szczególnie wrażliwi na to, że w klasach są uczniowie ukraińscy. „Sprawą absolutnie pierwszorzędną jest kontakt z rodzicami, tak żeby dowiedzieć się, co dzieje się w ich rodzinach. W szczególności w ich rodzinach pozostających w Ukrainie” - mówi Pawlicki.

Poradnik „Jak poruszać z uczennicami i uczniami temat konfliktu zbrojnego w Ukrainie” przygotowało też Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO). Edukatorzy przypominają w nim: „Silne emocje sprawiają, że jesteśmy podatni na uleganie panice i przyjmowanie (często bezkrytyczne) informacji pojawiających się w mediach (tradycyjnych i społecznościowych)”. CEO podkreśla, że w czasie zajęć uczniowie i uczennice mogą mówić o empatyzowaniu z mieszkankami i mieszkańcami Ukrainy, a także osobami ukraińskiego pochodzenia, które mieszkają w okolicy lub chodzą do ich szkoły czy klasy. „Porozmawiajcie o tym, jak można wyrazić te przeżycia w prostych gestach solidarności, np. poprzez powieszenie flagi lub posty na Facebooku - takie gesty nie zmieniają sytuacji, ale są bardzo ważne dla tych, którzy padli ofiarą napaści”  - zachęcają autorzy poradnika.

Źródła:

1. Justyna Suchecka, W polskich szkołach i przedszkolach jest 60 tysięcy ukraińskich dzieci. Co możemy dla nich zrobić?, https://tvn24.pl/polska/edukacja-w-polskich-szkolach-i-przedszkolach-jest-60-tysiecy-ukrainskich-dzieci-co-mozemy-dla-nich-zrobic-5612100(dostęp: 25.02.2022).

2. Dzieje.pl, RPD: internetowe szkolenie dla nauczycieli i rodziców o tym, jak rozmawiać z dziećmi o wojnie, https://dzieje.pl/edukacja/rpd-internetowe-szkolenie-dla-nauczycieli-i-rodzicow-o-tym-jak-rozmawiac-z-dziecmi-o (dostęp: 25.02.2022).

3. dzieciecapsychologia.pl, https://dzieciecapsychologia.pl/jak-wspierac-i-czy-rozmawiac-z-dziecmi-o-wojnie-w-ukrainie/, (dostęp: 25.02.2022).