Stopniowe przenoszenie wielu aspektów komunikacji do sieci przyczyniło się w dużej mierze do intensywnych przemian w obszarze porozumiewania się ludzi ze sobą. Dotyczy to w zarówno treści komunikatów, jak i formy przekazu.

Wieża Babel

Amerykański psycholog społeczny Jonathan Haidt w wypowiedzi na temat komunikacji dla magazynu Wszystko co Najważniejsze posługuje się wielokrotnie sformułowaniem Wieża Babel. W kręgu bezpośrednich zainteresowań słynnego specjalisty znajdują się stosunki społeczne i relacje międzyludzkie, w których dostrzega nie tylko załamanie ideałów i odejście od tradycji, lecz także ogromne spustoszenie w obszarze więzi, umiejętności znajdowania wspólnego języka czy nawet chęci do nawiązania dialogu ponad podziałami. Te obserwacje odnoszą się bezpośrednio do społeczeństwa amerykańskiego.

W erze globalizacji i komunikacji realizowanej w dużej mierze przez sieć internetową część wniosków badacza można rozciągnąć na społeczności innych krajów globalnej Północy. Dobrodziejstwa zdobyczy technologicznych, umożliwiające porozumiewanie się z prawie każdym człowiekiem znajdującym się w dowolnej lokalizacji na świecie, powinny ułatwiać nawiązywanie więzi i tworzenie dobrych relacji. Możliwość dzielenia się informacjami na taką skale okazuje się przełomowa. Problemem staje się jej destrukcyjny charakter.
 

Zachwiane zaufanie

Liczne badania przytaczane przez Haidta wskazują na to, że wraz z rozwojem komunikacji realizowanej w sieci nastąpił spadek zaufania do wielu instytucji czy osób publicznych. Naturalna tendencja do poszukiwania uwierzytelnienia własnych tez i przekonań, zwana efektem potwierdzenia,nie stanowi czynnika motywującego do weryfikowania wiedzy czy opinii. Grające na emocjach komunikaty i stosowanie silnie nacechowanych sformułowań, które mają wzmocnić efekt przekazu, potęgują te trendy.

W tym kontekście wypowiada się też Marta Rakoczy, antropolożka specjalizująca się w zagadnieniach dotyczących języka. Podobnie jak Haidt zauważa przemiany kulturowe, które dzieją się na naszych oczach. Jednym z obszarów, które bardzo wyraźnie dają temu świadectwo, jest kwestia wulgaryzacji języka. Przemocowe inklinacje języka uwolnionego od dawnych stereotypów poprawności i elegancji, będące obecnie synonimem wolności jednostki, budzą niepokój. Warto w tym kontekście przypomnieć wielokrotnie cytowaną wypowiedź Lery Boroditsky na temat tego, jak język kształtuje sposób naszego myślenia. Słynne wystąpienie na konferencji TedWomen może być wstępem do refleksji, jaka rzeczywistość kształtuje się obecnie w przestrzeni publicznej.

Źródła:

1. Jonathan Haidt, Dlaczego głupiejemy i na siebie warczymy, Wszystko Co Najważniejsze, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/jonathan-haidt-dlaczego-glupiejemy-i-na-siebie-warczymy/ (dostęp: 29.06.2022).
2. Marta Rakoczy, Wulgaryzacja języka, upadek człowieka publicznego, Wszystko co Najważniejsze, https://wszystkoconajwazniejsze.pl/marta-rakoczy-wulgaryzacja-jezyka-upadek-czlowieka-publicznego/ (dostęp: 29.06.2022).
3. Lera Boroditsky, How language shapes the way we think, TedWomen, https://www.ted.com/talks/lera_boroditsky_how_language_shapes_the_way_we_think/transcript?language=pl (dostęp: 29.06.2022).